การออกกำลังกายเพื่อ ฟื้นฟูการกลืน (Dysphagia Exercise) เป็นหนึ่งในแนวทางที่สำคัญมาก โดยเฉพาะในผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับ กล้ามเนื้อการกลืนอ่อนแรง จากโรคหลอดเลือดสมอง, พาร์กินสัน, หรือในผู้สูงอายุ ซึ่งสามารถช่วยให้การกลืนปลอดภัยขึ้น ลดความเสี่ยงต่อการสำลัก และเพิ่มคุณภาพชีวิตได้อย่างมาก
- การจัดท่านั่งควรนั่งหลังตรง หรือนั่งพิงหลังเตียงปรับหัวเตียงประมาณ 45-60 องศา
- ผู้ป่วยต้องตื่นดี ไม่หลับหรืองัวเงีย สามารถทำตามคำสั่งได้
เคล็ดลับออกกำลังกาย พิชิตการกลืน
1. ท่าบริหารแก้มและริมฝีปาก ช่วยควบคุมกล้ามเนื้อริมฝีปาก ไม่ให้อาหารหรือน้ำลายไหลออกมาจากช่องปาก
อ้าปาก-ปิดปาก
เม้มริมฝีปาก
ฉีกยิ้ม-ปิดปาก
ทำแก้มพองลม
ปากจู๋-ปิดปาก
2. ท่าบริหารลิ้น ช่วยในเรื่องการเคลื่อนไหวของลิ้น ช่วยในการกวาดอาหารภายในช่องปาก
แลบลิ้น
ลิ้นแตะมุมปากซ้าย - ขวา
ลิ้นดันกระพุ้งแก้ม
นอกจากนี้ยังมีการเดาะลิ้น และการกลิ้งไม้พันสำลีไปทางด้ายซ้าย-ขวา
3. ท่าบริหารขากรรไกร ช่วยในการบดเคี้ยวอาหาร
อ้าปากค้างไว้ และงับลงมาแรงๆ
ขยับขากรรไกรไปทางด้ายซ้าย-ขวา
4. ท่าบริหารเส้นเสียง
นั่งหลังตรง นำมือประสานกันช่วงอก จากนั้นออกเสียง “อ๊ะ”
ออกเสียงไล่เสียงจากต่ำไปสูง เช่น อี่ อี อี้ ลากเสียงค้างไว้ 5-10 วินาที
5. การเพิ่มการรับความรู้สึกภายในช่องปาก
ใช้ไม้พันสำลี หรือช้อนสแตนเลสจุ่มน้ำแข็งหรือน้ำเย็น กวาดบริเวณกระพุ้งแก้มทั้งสองด้าน
6. การเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อบริเวณคอหอย
การบริหารในท่านั่ง
กดลูกบอลไว้ใต้คาง โดยนำลูกบอลมาวางไว้บริเวณใต้คาง จากนั้นก้มหน้ากดคางลงค้างไว้ 60 วินาที หลังจากนั้่นเงยหน้าขึ้น พัก 1 นาที จากนั้นก้มหน้ากดลูกบอล เงยหน้าขึ้น ทำสลับกัน 30 ครั้ง
การบริหารในท่านอน
นอนบนเตียงราบ ไม่หนุนหมอน มือวางแนบลำตัว จากนั้นยกศรีษะขึ้น มองปลายเท้า ค้างไว้ 60 วินาที หลังจากนั้นพัก 1 นาที จากนั้นยกศรีษะขึ้นสลับวางลง 30 ครั้ง
การบริหารทั้งสองท่านี้ควรระวังในผู้ป่วยที่มีปัญหา ดังนี้
- ผู้ป่วยกระดูกคอเสื่อม
- ผู้ป่วยโรคหัวใจ
- ผู้ป่วยความดันโลหิตสูง
