การออกกำลังกายแขนด้วยตนเองสำหรับผู้ป่วยที่มีอาการอ่อนแรงครึ่งซีก (Hemiparesis) เช่น หลังโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) มีจุดประสงค์เพื่อช่วยให้แขนข้างที่อ่อนแรงฟื้นฟูการเคลื่อนไหว เสริมสร้างกล้ามเนื้อ และลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อ (Spasticity) ซึ่งผู้ป่วยสามารถฝึกได้เองที่บ้านด้วยท่าง่ายๆ
การลงน้ำหนักที่แขนและมือข้างพยาธิสภาพ เพื่อกระตุ้นการรับความรู้สึกบริเวณข้อต่อ กล้ามเนื้อและเพิ่มความมั่นคงของกล้ามเนื้อไหล่ และกล้ามเนื้อเหยียดข้อศอกช่วยลดการเกร็งงอป้องกันการหดรั้งของข้อมือ นิ้วมือในท่างอ
ท่าที่เหมาะสม
- หัวไหล่กางออกด้านข้าง
- หัวไหล่เหยียดไปด้านหลังและหมุนออกด้านนอก
- ข้อศอกเหยียดตรง
- แขนและมือหงายขึ้น
- นิ้วมือเหยียดตรงและกางออก
แนะนำให้ผู้ดูแลคอยจัดท่าให้ผู้ป่วย โดยขณะลงน้ำหนักที่แขนข้างที่มีพยาธิสภาพให้จับประคองบริเวณข้อศอกให้เหยียดตรง และจับลงน้ำหนักบริเวณมือของผู้ป่วยให้ถ่ายเทน้ำหนักลงมาที่แขนค้างไว้ 10-15 นาทีก่อนและหลังออกกำลังกาย
หลักการเบื้องต้นก่อนออกกำลัง
ฝึกในท่านั่งหรือท่านอนที่ปลอดภัย
ควรมีคนดูแลใกล้ชิดในช่วงแรก
เริ่มจากแขนข้างดีช่วยพยุงแขนข้างอ่อนแรง
ค่อยๆ เพิ่มการใช้แขนข้างอ่อนแรงมากขึ้นเมื่อทำได้
การออกกำลังกายแขนสำหรับผู้ป่วยอ่อนแรงครึ่งซีก (Hemiparesis) เป็นการช่วยฟื้นฟูการทำงานของกล้ามเนื้อและการเคลื่อนไหว โดยจะช่วยเพิ่มความแข็งแรงและการประสานงานระหว่างสมองกับกล้ามเนื้อ ซึ่งมีเทคนิคหลายแบบที่สามารถทำได้ง่ายๆ ด้วยตัวเอง โดยจะแบ่งท่าออกกำลังกายออกเป็น 3 ส่วน โดยจะทำท่าละ 10 ครั้ง/เซต ทำ 3 เซต
🧠 กล้ามเนื้อหัวไหล่ (แขนส่วนบน)
- ท่าที่ 1 : ประสานมือกัน เหยียดศอกตรง จากนั้นยกขึ้น – ลง อย่างช้า ๆ
- ท่าที่ 2 : กางแขนออกด้านหน้า โดยใช้แขนข้างที่อ่อนแรงวางลงบนทิชชู่/กระดาษ จากนั้นออกแรงกางแขนออก-หุบแขนเข้า หากยังไม่มีแรงให้ใช้มือข้างมีแรงช่วยออกแรงดันช่วยได้ หรืออ่อนแรงมาก ๆ ให้ประสานมือออกแรงดันกางแขนออก-หุบเข้า
- ท่าที่ 3 : กางแขนออกด้านข้าง โดยใช้มือข้างอ่อนแรงจับที่ด้านหัวของไม้เท้า มือข้างมีแรงจับที่ปลายด้าม จากนั้นออกแรงดันออกไปด้านข้างและดันแขนขึ้นออกแรงกางแขนออก วางลง
🧠 กล้ามเนื้อแขนและสะบัก
- ท่าที่ 1 : ยืดแขนไปข้างหน้า โดยวางขวดน้ำไว้ข้างหน้า จากนั้นประสานมือโน้มตัวไปข้างหน้าเล็กน้อย ยือแขนให้ไปชนกับขวดน้ำ และผ่อนลงกลับมาที่ท่าเริ่มต้น
- ท่าที่ 2 : หมุนแขนเป็นวงกลม โดยให้ประสานมือจับขวดน้ำ และออกแรงหมุนขวดน้ำเป็นวงกลม
🧠 กล้ามเนื้อแขนส่วนล่าง
- ท่าที่ 1 : งอศอก ให้ออกแรงงอศอกเข้า-เหยียดออก หากไม่มีแรงให้ใช้ข้างที่มีแรงประคองแขนไว้และงอศอกเข้า-เหยียดออก
- ท่าที่ 2 : เหยียดข้อศอก ให้นำมือ 2 ข้างประสานกัน ออกแรงยกแขนขึ้น และงอข้อศอกไปไว้ท้ายทอยหลังศีรษะ โดยให้หลังพิงพนักพิง จากนั้นเหยียดข้อศอกขึ้นให้ตรงและผ่อนแรงงอ-เหยียด
📌 ข้อควรระวัง
หลีกเลี่ยงการฝืน หากปวดหรือมีแรงต้านมากผิดปกติ
ถ้าเริ่มมีการเคลื่อนไหวเองได้ ให้ค่อยๆ ลดการช่วยเหลือจากมือข้างดีลง
ทำอย่างสม่ำเสมอ วันละ 1–2 รอบ
